Εισαγωγή
Δύο είναι τα πιο βασικά στοιχεία που θα πρέπει να λάβει υπόψη του ένας επιχειρηματίας έτσι ώστε να αποφασίσει αν η μορφή της εταιρείας στην οποία συμμετέχει είναι η ιδανική, τόσο για αυτόν όσο και για την ίδια την εταιρεία. Αυτά είναι το ύψος της κερδοφορίας της επιχείρησης και η ευθύνη που θέλει να έχει έναντι αυτής όσον αφορά τις υποχρεώσεις της απέναντι σε τρίτους (πιστωτές και δημόσιο).
Ύψος Κερδοφορίας
Για τους περισσότερους επιχειρηματίες, στο τέλος της ημέρας αυτό που μετράει είναι το ποσό του φόρου που θα κληθούν να καταβάλουν στο δημόσιο μετά την υποβολή της δήλωσης εισοδήματος της εταιρίας τους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα υπάρχει στην περίπτωση των ατομικών επιχειρήσεων, στις οποίες όταν η κερδοφορία ξεπεράσει το «οριακό σημείο» θα πρέπει να συζητηθούν τα σενάρια αλλαγής εταιρικής μορφής. Πολλοί μην γνωρίζοντας της δυνατότητες που τους δίνει η επιλογή αυτή, καταφεύγουν σε αθέμιτους τρόπους μείωσης της κερδοφορίας τους, ζημιώνοντας μακροπρόθεσμα την επιχείρηση τους η οποία σε περίπτωση μελλοντικού φορολογικού ελέγχου θα βρεθεί εκτεθειμένη και ίσως κληθεί να καταβάλλει τα πολλαπλάσια από όσα «γλίτωσε». Οφείλει, λοιπόν, ο επιχειρηματίας έγκυρα και έγκαιρα να ενημερωθεί για το πότε είναι η στιγμή να λάβει την απόφαση της διακοπής ή μετατροπής της ατομικής του επιχείρησης σε κάποιο νομικό πρόσωπο.
Μια άλλη περίπτωση στην οποία άμεσα πρέπει να παρθεί από τον επιχειρηματία η απόφαση για μετατροπή της εταιρικής μορφής της επιχείρησης του είναι οι προσωπικές εταιρείες (Ο.Ε., Ε.Ε.), οι οποίες λόγω αυξημένου κύκλου εργασιών, υποχρεούνται στην τήρηση διπλογραφικού λογιστικού συστήματος. Στην περίπτωση αυτή, τα κέρδη των εταιρειών αυτών διανέμονται υποχρεωτικά στο σύνολο τους στους εταίρους τους, με αποτέλεσμα να πρέπει να καταβληθεί φόρος 5% επί του μερίσματος το οποίο μπορεί να μην ήθελαν καν να εισπράξουν. Αυτό λοιπόν είναι κάτι που στις περιπτώσεις των κεφαλαιουχικών εταιρειών και στην προκειμένη περίπτωση της Ι.Κ.Ε., μπορεί να αποφευχθεί αφού για το αν και σε ποιο ύψος θα γίνει διανομή κέρδους, είναι στην διακριτική ευχέρεια των εταίρων από τους οποίους απαιτείται σχετική απόφαση.
Εταιρική ευθύνη
Το δεύτερο βασικό κριτήριο για την επιλογή της κατάλληλης εταιρικής μορφής είναι η ευθύνη του επιχειρηματία έναντι της επιχείρησης. Διακρίνουμε λοιπόν τις εξής βασικές περιπτώσεις:
- Ατομική Επιχείρηση: Στην περίπτωση αυτή το φυσικό πρόσωπο – επιτηδευματίας ευθύνεται απεριόριστα με το σύνολο της περιουσίας του έναντι τρίτων και δημοσίου. Ουσιαστικά οι υποχρεώσεις της επιχείρησης είναι και υποχρεώσεις του φυσικού προσώπου.
- Ομόρρυθμη Εταιρεία (Ο.Ε.): Η ομόρρυθμη εταιρεία αποτελείται τουλάχιστον από δύο εταίρους – ομόρρυθμα μέλη. Ένας τουλάχιστον μέλος της εταιρίας θα πρέπει να οριστεί διαχειριστής αυτής, αποκτώντας και μεγαλύτερη νομική ευθύνη έναντι της εταιρίας. Όλοι οι εταίροι ευθύνονται απεριόριστα και εις ολόκληρο (με το σύνολο της περιουσίας του) για τα χρέη της εταιρίας.
- Ετερόρρυθμη Εταιρεία (Ε.Ε.): Αποτελείται τουλάχιστον από δύο μέλη – εταίρους, εκ των οποίων το ένα μέλος είναι ομόρρυθμο και ευθύνεται απεριόριστα και εις ολόκληρο (με το σύνολο της περιουσίας του) για τα χρέη της εταιρίας, ενώ το άλλο μέλος είναι ομόρρυθμο και ευθύνεται μέχρι το ύψος της εισφοράς του στην εταιρία έναντι των χρεών αυτής. Το ομόρρυθμο μέλος ορίζεται και διαχειριστής της εταιρίας, αναλαμβάνοντας και αυξημένες νομικές ευθύνες.
- Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε.): Η συγκεκριμένη νομική μορφή αποτελείται από έναν (μονοπρόσωπη) ή περισσότερους εταίρους εκ των οποίο ένας η περισσότεροι πρέπει να οριστούν ως διαχειριστές αυτής. Στην περίπτωση της μονοπρόσωπης Ι.Κ.Ε. ο μοναδικός εταίρος είναι και ο διαχειριστής της. Διαχειριστής μπορεί να οριστεί με ανάλογη πρόβλεψη του καταστατικού και οποιοσδήποτε τρίτος ο οποίος δεν συμμετέχει στο κεφάλαιο της εταιρείας. Οι όποιες ευθύνες στην συγκεκριμένη νομική μορφή βαραίνουν τoν διαχειριστή της εταιρίας.
- Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.): Όπως και στην Ι.Κ.Ε. έτσι και εδώ η εταιρεία μπορεί να αποτελείται από έναν ή περισσότερους εταίρους με έναν ή περισσότερους διαχειριστές οι οποίοι και εδώ υπάρχει η δυνατότητα ναι είναι τρίτα πρόσωπα. Η βασική διαφορά με τις Ι.Κ.Ε. είναι ότι στην περίπτωση των Ε.Π.Ε. υπάρχει μεγαλύτερη ευθύνη των απλών εταιρών έναντι της εταιρείας.
- Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.): Η Ανώνυμη Εταιρία είναι η πιο παλιά μορφή νομικού προσώπου που υπάρχει στην Ελλάδα αφού υφίσταται από το 1920. Η Ανώνυμη Εταιρία αποτελείται από έναν η περισσότερους μετόχους και διοικείται από το Διοικητικό Συμβούλιο (Δ.Σ.). Το Διοικητικό Συμβούλιο ορίζεται από την Γενική Συνέλευση των μετόχων η οποία κάθε χρόνο εγκρίνει ή όχι τις δράσεις του. Αποτελείται τουλάχιστον από 3 μέλη τα οποία φέρουν την απόλυτη (σχεδόν) ευθύνη για τις υποχρεώσεις της εταιρίας έναντι πιστωτών και δημοσίου. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου μπορεί να είναι μέτοχοι της εταιρίας ή τρίτα πρόσωπα.
Με βάση τα ανωτέρω λοιπόν και έπειτα από διεξοδική συζήτηση με εξειδικευμένους συμβούλους, ο επιχειρηματίας θα κληθεί να πάρει την βέλτιστη απόφαση για την έναρξη ή μετατροπή της εταιρίας του.
Τα πλεονεκτήματα της Ι.Κ.Ε.
Το βασικό πλεονέκτημα που υπάρχει στις Ι.Κ.Ε. σήμερα, είναι ότι ουσιαστικά δίνουν την δυνατότητα στον επιχειρηματία να ρυθμίσει, μέχρι ενός σημείου την κερδοφορία της εταιρείας ορίζοντας αμοιβή για την διαχείριση της, την οποία λαμβάνει ο διαχειριστής της εταιρίας και εκπίπτει ως έξοδο μισθοδοσίας από τα βιβλία της εταιρείας. Το όφελος από μία τέτοια επιλογή μπορεί να ξεπεράσει τις 3.000,00€ ανά έτος και αν συνυπολογίσουμε ότι ο νόμος δίνει την δυνατότητα για περισσότερους από έναν διαχειριστές, και επομένως περισσότερες αμοιβές διαχείρισης, καταλαβαίνουμε ότι το όφελος αυτό μπορεί να πολλαπλασιαστεί. Αμοιβές διαχείρισης μπορούν να οριστούν και στα υπόλοιπα νομικά πρόσωπα, αλλά αυτές επιβαρύνονται με ασφαλιστικές εισφορές ύψους άνω του 20% και ουσιαστικά χάνουν το φορολογικό τους πλεονέκτημα. Για τις Ι.Κ.Ε. δεν υπάρχει υποχρέωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών.
Ένα άλλο πλεονέκτημα των Ι.Κ.Ε. είναι ότι οι απλοί εταίροι τους δεν επιβαρύνονται με ασφαλιστικές εισφορές. Υποχρέωση ασφάλισης υπάρχει μόνο για τους διαχειριστές ενώ η ασφάλιση των απλών εταίρων είναι προαιρετική. Σε όλα τα άλλα νομικά πρόσωπα όλοι οι εταίροι έχουν υποχρέωση ασφάλισης στον Ε.Φ.Κ.Α πλην των ανωνύμων εταιριών στις οποίες οι υποχρέωση περιορίζεται στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου τα οποία συμμετέχουν και στο κεφάλαιο της εταιρίας με ποσοστό άνω του 3%.
Τέλος όσον αφορά την εταιρική ευθύνη, όπως αναφέραμε και παραπάνω, αυτή περιορίζεται στο φυσικό πρόσωπο που ασκεί την διαχείριση της εταιρίας, απαλλάσσοντας ουσιαστικά τους εταίρους από το ρίσκο της απώλειας της προσωπικής τους περιουσίας.
Επίλογος
Σε κάθε περίπτωση, ο επιχειρηματίας οφείλει να μετρήσει σωστά τα δεδομένα και να λάβει την ορθή πληροφόρηση από τους συμβούλους του προκειμένου να λάβει την ορθή απόφαση σχετικά με την επιχείρηση του. Η μετατροπή σε Ι.Κ.Ε. είναι αρκετά πιθανό να βοηθήσει στην ανάπτυξη της επιχείρησης του. Πέρα από τα οφέλη που αναφέρθηκαν παραπάνω, αξίζει να αναφερθεί ότι οι επιχειρήσεις όπως οι Ι.Κ.Ε. υποχρεούνται σε τήρηση διπλογραφικών βιβλίων σε αντίθεση με τις ατομικές επιχειρήσεις και τις προσωπικές εταιρείες. Το γεγονός αυτό, δίνει στον επιχειρηματία το πλεονέκτημα να έχει καλύτερη οργάνωση του λογιστικού του κυκλώματος και να δέχεται περισσότερη πληροφόρηση για την πορεία της επιχείρησης του. Επομένως, η λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων γίνεται αρκετά πιο ασφαλής για τον επιχειρηματία. Αυτό πάντα προϋποθέτει ο επιχειρηματίας να διαθέτει συγκεκριμένες δεξιότητες και να λαμβάνει σωστή καθοδήγηση.